CarelBrendel.nl

Ahmed al-Rawi, topman van de Europese Moslimbroederschap, stond aan de wieg van de Blauwe Moskee in Slotervaart, zo blijkt uit een op internet opgedoken fotoreportage. Woningbouwers en politici verheugden zich in 2008 nog op de komst van een gematigde en moderne moskee. In plaats daarvan kregen ze een missiepost van de Moslimbroederschap. De foto’s bewijzen ook dat De Telegraaf en Nova in het verleden ten onrechte zijn veroordeeld tot het rectificeren van artikelen en uitzendingen.

Het was een vrolijke bijeenkomst op het Staalmanplein in het Amsterdamse stadsdeel Slotervaart. Woningbouwers, politici, omwonenden moskeebestuurders en schoolkinderen vierden op 24 mei 2008 de lancering van een groot stadsvernieuwingsproject. Ze staken enthousiaste toespraken af. Er klonk feestmuziek. Kinderen lieten gekleurde ballonnen op. Positieve media-aandacht kreeg vooral de komst van een ‘moderne moskee zonder minaretten’, onderdeel van het complex dat verder 126 woningen omvat (huur en koop), een basisschool, een gymzaal en een park. Het project werd opgezet door de woningcorporatie De Alliantie.

“De minaretten laten we weg, want die hebben alleen een symbolische functie” zei Yahia Bouyafa, voorzitter van de Federatie van Islamitische Organisaties in Nederland (FION) en Europe Trust Nederland (ETN), de twee initiatiefnemers van deze moskee. Het geld kon beter worden besteed aan leslokalen. Stadszender AT5 meldde de komst van een moskee, die ‘progressief en gematigd wordt genoemd’. “De bedoeling is dat het een volledig Nederlandstalige moskee wordt. Hiermee hoopt de moskee radicalisering tegen te gaan en de jongeren een moderne versie van de islam bij te brengen.” Het Parool berichtte dat vrouwenemancipatie en homoseksualiteit bespreekbaar zouden zijn. Bouyafa haalde de GayKrant met de uitspraak dat er in de moskee ook ruimte zou zijn voor homo’s. “We gaan niet specifieke bordjes ophangen waarvoor de moskee wel of wel of niet is bedoeld. Iedereen is welkom.”

Deze fotoserie bevat niet alleen beelden van de open dag. Zeventien dagen eerder, op 7 mei 2008 zijn enkele foto’s genomen, die ook 4,5 jaar later onthullend genoemd kunnen worden. Ze zijn namelijk het keiharde bewijs dat de internationale Moslimbroederschap aan de wieg stond van de Blauwe Moskee in Slotervaart. Op twee foto’s valt te zien dat Ahmed al-Rawi, de directeur van de in Engeland gevestigde Europe Trust, op het kantoor van De Alliantie een document ondertekent in het bijzijn van Bouyafa en een functionaris van De Alliantie.

Al-Rawi geldt als een spin in het web van de Europese Moslimbroederschap. Hij is oud-voorzitter van de Federation of Islamic Organisations in Europe (FIOE). Daarnaast is hij lid van de door de FIOE opgerichte en door islamleider Yusuf al-Qaradawi voorgezeten European Council for Fatwa and Research (ECFR), een college islamgeleerden dat religieuze adviezen geeft aan moslims in Europa. Verder is Al-Rawi trustee van de Union of Good, een netwerk van aan Hamas gekoppelde liefdadigheidsorganisaties, alweer onder leiding van Qaradawi. In interviews verdedigde al-Rawi het plegen van zelfmoordaanslagen in Irak en Israël. Desondanks werden de Brit en zijn FIOE door de Europese instellingen ingehaald als welkome dialoogpartners, aldus onderzoeksjournalist Ian Johnson, een kenner van de Moslimbroederschap in Europa.

Voor de plechtige ondertekening maakten Bouyafa en Al-Rawi een rondgang over het bouwterrein. In hun gezelschap was Kamis Gacha, destijds penningmeester van Europe Trust Nederland, en vice-voorzitter van een eveneens via ETN gefinancierd islamitisch centrum in Den Haag. In het voetspoor van Al-Rawi liep Salah Bouabdallah, een medewerker van de internationale Europe Trust.

Wat deed Al-Rawi op het kantoor van De Alliantie? Helemaal niets, reageert desgevraagd Rob Hoogeveen, gebiedsontwikkelaar van het Staalmanplein. “We hebben zaken gedaan met Bouyafa. Ik zie alleen foto’s waarop Bouyafa een handtekening zet. We hebben ook een memorandum of understanding opgesteld. Daarin spreken we af dat we de moskee terug kunnen kopen als zich daar radicalisering mocht voordoen. Er hebben hier misschien wat Arabisch sprekende mensen rondgelopen met een bouwhelm op, maar ik heb geen zicht op wat ze hier deden. Dat hoeft ook niet, want zoals gezegd was Bouyafa de partner in onze overeenkomst.”

Hoogeveen houdt aan deze lezing vast, ook als ik hem wijs op beelden van een zijn handtekening zettende al-Rawi. Als ik de betreffende foto opstuur naar De Alliantie, komt er geen reactie meer. Conclusie: Al-Rawi houdt een pen vast boven een document, maar hij heeft niets ondertekend. Vervolgens krijgt hij van De Alliantie een foto overhandigd met het ontwerp van de nieuwe moskee, waar hij niets mee te maken heeft. Merkwaardig.

Op de redactie van de Telegraaf zal men deze foto’s met gemengde gevoelens bekijken. De ‘krant van wakker Nederland’ werd namelijk op 18 oktober 2007 door de rechter veroordeeld tot plaatsing van een rectificatie. Aanleiding was de publicatie van 4 augustus 2007. Daarin had verslaggever Joost de Haas Bouyafa in verband gebracht met de Moslimbroederschap. De moslimleider was op dat moment voorzitter van de islamkoepel Contact Groep Islam en daarmee gesprekspartner van minister Ella Vogelaar. Maar, zo besliste de voorzieningenrechter in kort geding: “De Telegraaf heeft op geen enkele wijze aannemelijk gemaakt dat op grond van informatie van inlichtingendiensten kan worden aangenomen dat Bouyafa of de organisaties waarvoor hij werkt tot de Moslimbroederschap zouden behoren.”

Bij de veroordeling speelde mee dat de krant had verzuimd om hoor en wederhoor bij Bouyafa zelf toe te passen. Daarbij baseerde De Haas zich op AIVD-rapporten, die hij wel had ingezien maar tijdens de rechtszitting niet kon overleggen. Ook tv-rubriek Nova, dat enkele conclusies van de Telegraaf had overgenomen, moest door het stof.

In het najaar van 2008 verloor de Telegraaf opnieuw van Bouyafa. Op 28 november 2007 publiceerde de krant over een rapport van de Amerikaanse onderzoeker Ronald Sandee. Dat gaat over de invloed van de Moslimbroederschap in Nederland. Bouyafa diende een klacht in bij de Raad voor de Journalistiek (RvdJ). De Telegraaf zou hem systematisch afschilderen als ‘vertolker van de ideologie van de Moslimbroederschap’. Hoewel het rapport van Sandee veel feitelijker en gedetailleerder was dan de wat zwaarder aangezette artikelen in de Telegraaf, stelde de raad beide publicaties op één lijn. Bouyafa kreeg gelijk. Het rapport van de Amerikaanse onderzoeker was volgens de RvdJ ‘kennelijk mede gebaseerd op diverse eerdere publicaties van verweerders’.

Het bleken pyrrusoverwinningen voor de moskeebestuurder. Op 22 april 2009 antwoordde namelijk minister Guusje ter Horst (Binnenlandse Zaken) in antwoord op Kamervragen van VVD, SP en PVV, dat de Moslimbroederschap zich op Europees niveau voornamelijk organiseerde via eerder genoemde FIOE. “De FION is aangesloten bij deze koepelorganisatie.” Met andere woorden: Bouyafa maakte wel degelijk deel uit van de Moslimbroederschap.

De Kamervragen van 2009 waren gesteld naar aanleiding van een Telegraaf-reportage over de nieuwe moskee aan het Staalmanplein. De ‘Marcouch-moskee’ kopte de krant, omdat deze was verwelkomd door het stadsdeelbestuur van Slotervaart onder leiding van PvdA-politicus Ahmed Marcouch. Daarin kwam ook het bovengenoemde ‘memorandum of understanding’ aan de orde, dat — zo zei Hoogeveen tegen de krant — mede namens de FIOE en Europe Trust was ondertekend door Kamis Gacha. Op dat moment groef niemand verder naar de buitenlandse partners.

(Deel)raadsleden en Kamerleden vroegen wel naar informatie over de Nederlandse initiatiefnemers. In de centrale gemeenteraad gaf burgemeester Cohen op 19 februari 2009 uitleg op verzoek van de SP. Het werd voornamelijk een debat over de scheiding van kerk en woningcorporatie, want de raadsleden zetten vraagtekens bij de gemaakte afspraken tegen radicalisering. De burgemeester meldde dat bij de FION enkele soennitische organisaties waren aangesloten. Over Europe Trust wist hij helemaal niets. Cohen had zijn licht opgestoken bij het stadsdeel en bij De Alliantie. Daar kreeg hij dus helemaal niets te horen over het bezoek dat Al-Rawi op 7 mei 2008 had afgelegd. Ook bij de deelraadsdebatten in Slotervaart was deze naam niet gevallen. En zo wist De Alliantie de komst van de Moslimbroederschap naar Slotervaart aan de buitenwacht te verkopen als de bouw van een vooruitstrevende moskee.

Bouyafa is al lang geen voorzitter meer van de Contact Groep Islam. Per 1 januari 2010 is hij als voorzitter van Europe Trust Nederland opgevolgd door Yassin Elforkani. Ook zijn opvolger speelt een prominente rol binnen de Nederlandse islam. Sinds kort treedt Elforkani op als woordvoerder van het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), de grootse van de twee overlegorganen met de overheid. Onder zijn leiding is de Blauwe Moskee voltooid met financiële steun uit Koeweit. Vorig jaar vertelde deze jongerenimam mij – na een debat in het hoofdstedelijke jongerencentrum Argan – dat Europe Trust Nederland losstaat van de gelijknamige organisatie in Engeland. Dat valt dus moeilijk te rijmen met de bemoeienissen van Al-Rawi.

Sinds de opening fungeert de Blauwe Moskee als een gewone moskee en daarnaast als een ‘soort thuisbasis’ van de stichting OntdekIslam en het Landelijk Platform Nieuwe Moslims (LPNM). Beide organisaties zijn betrokken bij de bekeerlingendagen en zomerkampen, die volgens de AIVD mede door de Moslimbroeders worden georganiseerd. Ook in dit geval komt er financiële en organisatorische steun uit Koeweit. Bij het jongste islamkamp in Someren maakte ook het Nederlands-Kuwaitisch Centrum voor Cultuur en Educatie (de officiële naam van de Blauwe Moskee) deel uit van de organisatie – samen met OntdekIslam en de Haagse stichting van Kamis Gacha. Sprekers van de Moslimbroederschap – bijvoorbeeld Adnan Saif, Jamal Badawi en Fadel Soliman — hebben het afgelopen jaar Slotervaart aangedaan. De bekeerlingen van de Blauwe Moskee werken nauw samen met de Native European Muslim Assembly (NEMA), een onderafdeling van de FIOE, die zichzelf afficheert als ‘member of FIOE’. Onlangs namen Jacob van der Blom (oprichter van OntdekIslam, voorzitter van het LPNM en bestuurder van Europe Trust Nederland), en Nourdeen Wildeman (LPNM-bestuurslid en vrijwilliger in de Blauwe Moskee) in Tunesië deel aan het vierde NEMA-kamp voor Europese bekeerlingen. Van der Blom is tevens ‘trustee’ (lid van de raad van toezicht) van de NEMA.

Op de sprekerslijst van de Blauwe Moskee stonden daarnaast de salafistische predikers Remy Soekirman en Alkhattab, de radicale sjeik Khalid Yasin en de Egyptische antisemiet en antisjiiet Mahmoud al-Masri, die later dat jaar een inreisverbod kreeg van de Franse president Sarkozy.

Heeft het bestuur van de Blauwe Moskee daarmee het ‘memorandum of understanding’ overtreden? Ik ga er vanuit dat dit toch niet het geval is. Bouyafa c.s. konden de anti-radicaliseringsclausule met een gerust hart tekenen. Het prediken van geweld in het Westen maakt immers geen onderdeel (meer) uit van de tactiek van de Moslimbroederschap. De Broeders proberen hier de boodschap van de politieke islam te verspreiden door als voorbeeldige burgers te leven en hun geloof uit te dragen via de dawa (uitnodiging), de islamitische tegenhanger van evangelisering.

De Moslimbroederschap is een ingewikkelde beweging die moeilijk onder één etiket valt te vatten. Volgens de AIVD gaat er in ons land geen directe dreiging van uit, maar kan een groei van de beweging op termijn een risico vormen voor de democratische rechtsorde. De Moslimbroederschap is: Nederlandse vrijwilligers die zich samen met kerkelijke hulpverleners inzetten voor in de knel geraakte asielzoekers in Osdorp. De Moslimbroederschap is ook: islamgeleerde Salah Soltan die verkondigt dat de joden matses maken van het bloed van christenen. Die zelfde Soltan was wel weer welkom als spreker op een congres van de Nederlandse Moslimbroeders, en mocht Nederlandse bekeerlingen tijdens een NEMA-kamp in Egypte helpen bij het ontdekken van de islam. En om het nog ingewikkelder te maken: Bij zulke gelegenheden laat Soltan de radicale haatzaaierij achterwege die hij wel bezigt op de tv-zenders van Hamas.

Een broeinest van radicalisering is de moskee van Slotervaart niet geworden. Maar het is beslist geen moskee waar aan jongeren ‘een moderne versie van de islam’ wordt bijgebracht. Dankzij de opgedoken foto’s van Al-Rawi kunnen we het beestje nu wel bij de naam noemen. De Blauwe Moskee is een missiepost van de Moslimbroederschap.