CarelBrendel.nl

Zie aanvulling: Nederlandse organisatie FION stapt uit Europese federatie van Moslimbroeders

De verrassingen zijn de wereld niet uit. Vanochtend verscheen in De Pers een interview met Yassin Elforkani, de imam van de binnenkort te openen moskee bij het Abraham Staalmanplein in de Amsterdamse wijk Slotervaart. Zoals dit weblog eerder al – op gezag van het woningbouwblad Nul20 – meldde, is Elforkani nu voorzitter van het moskeebestuur. De jongerenimam predikte eerder in de wegens huurschulden gesloten Poldermoskee van Slotervaart.

De verrassing zit hem in twee andere zaken. De Federatie Islamitische Organisaties Nederland (FION), de Nederlandse afdeling van de Moslimbroederschap in Europa, zou opeens niet meer betrokken zijn bij het project. En het geld voor de bouw is, aldus Elforkani, afkomstig uit Koeweit, en niet zoals tot dusver werd aangenomen uit Qatar. De Pers: “Maar FION staat er nu helemaal buiten,’ vertelt Yassin Elforkani. De imam begrijpt dat alles onder een vergrootglas ligt, en kiest daarom liever voor transparantie. ‘Het geld komt deels van het ministerie voor Religieuze Zaken van Koeweit, dat 1,3 miljoen euro bijdraagt aan de koopsom van 2,4 miljoen. De rest moeten we zelf ophoesten.’ Is dat niet gek? ‘De Koeweiti die de moskee financieren, kwamen er niet uit met FION,’ zegt Elforkani, die hen overigens niet als fundamentalisten beschouwt. ‘Toen hebben ze mij gevraagd. Ik heb ja gezegd, op voorwaarde van absolute onafhankelijkheid. Want ik wil geen inmenging vanuit het buitenland.”

Het gaat inderdaad om een verrassing. Want in alle tot dusver naar buiten gebrachte informatie werd de FION als opdrachtgever omschreven, samen met de stichting Europe Trust Nederland. De eerste plannen voor deze moskee zijn in mei 2008 gepresenteerd. De bouw was onderdeel van het stadsvernieuwingproject Jamboni, zo staat in een artikel op de website van Nul20. “In de bouwplannen is ook een moskee opgenomen van ongeveer 1000 m2. Opdrachtgevers zijn Yahia Bouyafa namens Europe Trust Nederland, waar hij ook voorzitter van is, en het (sic) FION. De moskee zonder minaretten wordt een mix van modern en traditioneel. Behalve een gebedsruimte komen er vijf klaslokalen in het gebouw, een ruimte voor lezingen en twee ontmoetingsruimten. Twee winkelruimten worden verhuurd om de kosten te dekken.’ Bouyafa: ‘Die minaretten laten we weg, want die hebben alleen een symbolische functie. Op die manier houden we meer geld over voor het islamitisch onderwijs dat er gegeven gaat worden.’ De bouwkosten bedragen ongeveer twee miljoen euro. Het heeft volgens Bouyafa ongeveer een jaar geduurd voor de financiering rond was. Het geld is bijeengebracht met fondsenwerving en inzamelacties in binnen- en buitenland.”

Meer informatie over de fondsenwerving verstrekte een op 8 januari 2009 uitgegeven persbericht van het toenmalige stadsdeel Slotervaart, dat de moskee verwelkomde omdat deze ‘voldoet aan de behoefte van een moderne moskee waar gepreekt wordt in het Nederlands’. “Initiatiefnemer Bouyafa heeft het koopcontract ondertekend met woningcorporatie de Alliantie en financiert de moskee met geld uit Quatar (sic). Op verzoek van omwonenden krijgt de moskee geen minaret. De moskee komt in 2010 en hoort bij de stedelijke vernieuwing van de buurt.”

Mede op grond van dit persbericht schreef huis-aan-huisblad De Echo op 16 januari 2009, dat de moskee door De Alliantie aan de FION was
verkocht. De situatie was een jaar later ongewijzigd. Bouyafa, vanwege zijn banden met de Moslimbroeders onder vuur van de Volkskrant, verdedigde zich op de website Wereldjournalisten. “In Slotervaart ben ik bezig met het financieren van de bouw van een moskee”, schreef hij daar. Over de financiering uit Qatar gaf hij meer opheldering: “En dat geld uit Qatar dan, halen wij daar geen sekten uit het Midden-Oosten mee in huis? Beslist niet! Mijn organisatie FION is erin geslaagd één van de begunstigden te worden van een fonds uit Qatar, waaraan rijke zakenlieden uit deze Golfstaat aan het einde van het jaar 2,5 procent van hun inkomen toekennen. Dit fonds, de Qatar Foundation, is na een strenge screening officieel erkend door de overheid in Qatar en ook alle begunstigden worden gescreend. Het geld wordt overgemaakt door officiële fondsen en via officiële banken. Zowel de geldstromen als de motieven van de geldgevers zijn inzichtelijk voor iedereen die hier vragen bij heeft.” 

Op 9 januari 2009 en op 5 januari 2010 financierde de FION de bouw met geld uit Qatar. Maar op 28 maart 2011 is de FION ‘buiten beeld’, omdat volgens imam Elforkani ‘de Koeweiti die de moskee financieren er niet uitkwamen met de FION’. Vanmorgen was ik niet de enige, die zich hierover verbaasde. Ik twitterde erover met Hamza Bouyafa, de zoon van de FION-voorzitter. ‘Qatar heeft zeker een paar ton bijgedragen, daarom begrijp ik het artikel niet…” reageerde Bouyafa jr. desgevraagd.

Europe Trust Nederland, met FION de oorspronkelijke opdrachtgever voor de moskee, is nog steeds betrokken bij het project, als we afgaan op een website, waarop enige foto’s van het ‘islamic centre Amsterdam’ staan afgebeeld. Elforkani blijkt al sinds 1 januari 2010, dus nog voordat Bouyafa zijn artikel schreef voor Wereldjournalisten, voorzitter van Europe Trust Nederland. In die functie is Elforkani de opvolger van Yahia Bouyafa. De banden met de FION zijn echter niet doorgesneden. Twee bestuurders van Europe Trust zijn tevens bestuurslid van de FION: secretaris Khadar Ainashe en bestuurslid Jacob van der Blom. Penningmeester is Mehrez Krimi. (Het dossiernummer van Europe Trust Nederland bij de Kamer van Koophandel is 34260834, het dossier is vandaag geraadpleegd).

Van der Blom is de coming man van de Moslimbroeders in Nederland. Hij is oprichter van Ontdek Islam, organisator van nationale bekeerlingendagen, secretaris van de FION, medeorganisator van een FION-congres en een FION-jongerenkamp. Op zijn Facebook-pagina doet hij enthousiast verslag van zijn ontmoetingen met allerlei kopstukken van de internationale broederschap. Op een congres van de International Union of Muslim Scholars ontmoette hij niemand minder dan Yusuf al-Qaradawi, geestelijk leider van deze beweging.

Van der Blom heeft goede contacten in Koeweit. In februari/maart 2010 woonde hij daar een conferentie voor bekeerde moslims bij, waarbij hij op de foto ging met Taraq al-Sawaidan, de leider van de Moslimbroeders in deze Golfstaat. Het FION-jongerenkamp gold als een voortzetting van deze bijeenkomst. Ook de jongste Bekeerlingendag van Van der Blom kon zich verheugen op warme belangstelling vanuit Koeweit.

De banden tussen Europe Trust en de Moslimbroederschap staan overigens uitgebreid beschreven in een rapport van de NEFA Foundation (een Amerikaans onderzoeksinstituut) over de Federation of Islamic Organisations in Europe (FIOE), de Europese organisatie van de Moslimbroeders, waarbij ook de FION is aangesloten. Lorenzo Vidino, een andere onderzoeker, betitelt Europe Trust (in zijn boek The New Muslim Brotherhood in the West) als de organisatie die fondsen werft voor diverse activiteiten van deze beweging.

Eén constante is er wel in alle tegenstrijdige berichten over de moskee in Slotervaart. Bij de presentatie in 2008 ging het om een ‘progressieve en gematigde’ moskee, waar zelfs homo’s welkom waren. Ook in het vandaag verschenen artikel in De Pers geldt de moskee als ‘gesponsord door Koeweit en toch liberaal’. Hoe valt dit alles te rijmen met de bemoeienis van de Moslimbroeders? Het antwoord is: volledig.

De politieke islam kent diverse stromingen. Binnen dat geheel zijn de Moslimbroeders relatief vrijzinnig en liberaal, zeker als je hen vergelijkt met salafistische groeperingen, zoals de As-Soennah stichting van sjeik Fawaz Jneid of de zeer militante actiegroep Hizb ut-Tahrir. De Moslimbroeders zijn brave en oppassende burgers, die hun doeleinden langs legale en democratische weg proberen te bereiken. Om de hoek loert beslist niet Al-Qaida. Wel geestelijk leider Al-Qaradawi, die enerzijds zijn Europese volgelingen praktische en pragmatische tips geeft om als minderheid deel te nemen aan de samenleving, maar anderzijds een voorbeeld is voor terreurbeweging Hamas en zich overgeeft aan antisemitische stemmingswisselingen.

Dat de AIVD de activiteiten van deze groepering met argusogen volgt, ligt vooral aan de doeleinden op langere termijn: de vorming van een eigen islamitische zuil, die negatieve invloed kan uitoefenen op de integratie van moslims. In een rapport uit 2007 schreef de dienst het volgende: “Niet alle Moslimbroeders — of hun sympathisanten — zijn als zodanig herkenbaar. Ze maken niet altijd hun religieuze loyaliteiten en ultraorthodoxe religieuze agenda openlijk kenbaar aan buitenstaanders. Ze stellen zich ogenschijnlijk coöperatief en gematigd op naar de westerse samenleving en ze hebben zeker geen gewelddadige doelstellingen. Wel proberen ze de weg vrij te maken voor een grotere rol van de ultraorthodoxe islam in de westerse wereld: door religieuze beïnvloeding van islamitische migrantengemeenschappen en door goede verstandhoudingen op te bouwen met relevante maatschappelijke belangenbehartigers (politici, bestuurders, het maatschappelijke middenveld, niet-islamitische geestelijken, academici, journalisten enzovoort). Deze participatiepolitiek is de afgelopen jaren merkbaarder geworden en kan misschien een zekere liberalisering van hun denkbeelden teweegbrengen. Ze werpen zich hiermee op als breed gedragen belangenbehartiger en gelegitimeerd woordvoerder van de islamitische gemeenschap. Met als uiteindelijk doel — maar dit wordt zeker niet openlijk verkondigd — een ultraorthodoxe islamitische zuil in West-Europa te creëren en die stevig te funderen en uit te breiden.”

In haar laatste jaarverslag (over 2009, uitgebracht in april 2010) schreef de inlichtingendienst: “Hoewel de Moslimbroederschap vooral lijkt te streven naar het creëren van een moslimvriendelijk klimaat in Europa, is het voorstelbaar dat de zeer orthodoxe interpretatie van de islam op gespannen voet komt te staan met de beginselen van de democratische rechtsorde.” Overigens zijn er kritische volgers, onder wie eerder genoemde Vidino, die niet uitsluiten, dat (onderdelen van) de Moslimbroeders de smaak van de democratie te pakken zullen krijgen en hun aspiraties voor een islamitisch kalifaat zullen schrappen.

Transparantie kan inderdaad bijdragen om de ergste angsten weg te nemen. Maar dan moet imam Elforkani niet met een tegenstrijdig verhaal komen zoals vanmorgen in De Pers. Jacob van der Blom, zijn medebestuurder bij Europe Trust Nederland, is minder verkrampt over zijn banden met de Moslimbroeders. Hij reageerde als volgt op mijn blog over zijn rol binnen de Nederlandse Moslimbroederschap: “Geen probleem. Meneer Brendel doet gewoon zijn werk. Hij onderzoekt in ieder geval beter als de gemiddelde journalist.”

Aanvulling: (2 april): Nog een verrassende ontwikkeling. De hierboven genoemde Nederlandse federatie FION is geen lid meer van de FIOE, de organisatie van de Moslimbroederschap in Europa. De Nederlanders zijn opgestapt na een conflict met het FIOE-bestuur, dat zich te veel bemoeide met de interne gang van zaken. De FIOE acht zich bevoegd om het beleid van de aangesloten organisaties in de diverse landen aan te passen. Deze aantasting van de onafhankelijkheid was volgens de FION-leiding onacceptabel. De door Yahia Bouyafa geleide moskeekoepel had zich enkele jaren geleden bij de Europese federatie aangesloten, aldus een ingewijde, omdat er ‘raakvlakken waren in de opvattingen over integratie en participatie van moslims in de samenleving’. Samenwerking op Europees niveau was ook belangrijk voor de financiering van projecten.  

Binnenkort hoop ik met meer achtergrond te komen over deze breuk.