CarelBrendel.nl

‘Moslimprominenten’ uit de hoek van de Moslimbroeders en het salafisme zien het niet meer zitten met de PvdA. Het is een mooi signaal dat deze partij op de goede weg zit.

De liefde tussen de PvdA en de Nederlandse moslims moet ergens ontstaan zijn in de jaren 70 van de vorige eeuw. Marokkaanse en Turkse gastarbeiders zagen op de televisie een vriendelijke oude man, van wie ze instinctief aanvoelden dat hij het goed met ze voor had. De wijze oude baas was Joop den Uyl. De nieuwkomers zagen hem als een schild voor de sociaal-economisch zwakkeren. De percentages verschilden per verkiezing maar sinds die tijd stemt het overgrote deel van de Turkse en Marokkaanse Nederlanders op de Partij van de Arbeid.

De islam speelde eerst nog een kleine rol bij dit stemgedrag, maar dat veranderde naarmate de nieuwe godsdienst als gevolg van gezinsmigratie meer aanhangers kreeg. De eerste moskeeën werden ingericht, vaak nog in oude schuren en fabriekshallen. De eerste moslimorganisaties kwamen van de grond, geleid door zaakwaarnemers die ook politiek actief werden. Diverse partijen deden hun uiterste best om de nieuwe doelgroep voor zich te winnen. Een klein voorbeeld uit het Parool van 7 maart 1977. Daarin bekeek Den Uyl tijdens de PvdA-partijraad voor de draaiende camera’s een maquette van de nieuwe moskee in de Bijlmer — waarvoor de Surinaamse voorman Roel Lachman succesvol had gelobbyd bij het Amsterdamse gemeentebestuur.

Tijdens de verkiezingscampagne van maart 1986 boden CDA-voorman Elco Brinkman en de nog immer strijdbare Den Uyl tegen elkaar op. De CDA-bewindsman beloofde 400.000 gulden voor sociaal-culturele gebouwen, die ook als gebedsruimte konden dienen. Den Uyl en de Amsterdamse sterke man Walter Etty sloegen terug met de belofte dat ook hun partij zich voor deze sociaal-culturele centra zou inzetten. Vier jaar later voerde de PvdA opnieuw campagne in moskeeën, onder meer een toespraak van Wim Kok in de al-Kabirmoskee aan de Weesperzijde. Daar werd Kok terzijde gestaan door de lokale partijtop, die — het idee is echt niet nieuw — bestuurders van Marokkaanse moskeeën wilde inschakelen bij de bestrijding van criminaliteit. Job Cohen is beslist niet de uitvinder van het theedrinken.

Ongemerkt draaide de wederzijdse liefde uit op een ongezonde omstrengeling. Religieus cliëntelisme deed zijn intrede. Een deel van de nieuwe PvdA-aanhangers verwachtte niet alleen bescherming van werk en inkomen, of een aanpak van de discriminatie, maar ging er van uit dat hun partij ook aan alle mogelijke religieuze wensen zou voldoen. Integratie via de moskee, was het devies van de Amsterdamse burgemeester Cohen. Dat wekte verwachtingen bij de moskeegangers, en die werden nog eens aangewakkerd doordat de PvdA de Nederlandse moslims mobiliseerde in de strijd tegen Pim Fortuyn, Rita Verdonk en Geert Wilders. Er dreigden grote rampen voor de moslims, zo heette het, maar een stem op de PvdA kon dit voorkomen. Het flyeren bij de uitgang van de moskee werd een vast bestanddeel van de socialistische verkiezingscampagne.

Terwijl de autochtone (voormalige) arbeidersklasse de PvdA de rug toekeerde, werd de partij steeds afhankelijker van de nieuwkomers. Vertrouwde seculiere beginselen kwamen daardoor onder druk te staan, schreef ik in mijn boek Het Verraad van Links, dat in augustus 2007 verscheen. Dieptepunt was de periode na 2006, toen de totaal wereldvreemde Ella Vogelaar door Wouter Bos op het multiculturele schild werd gehesen. Het fenomenale succes bij de raadsverkiezingen van dat jaar — grotendeels te danken aan de allochtone kiezers – werkte als een boemerang. De partij kwam in het nieuws door nieuwe raadsleden, die petities van de extremistische Hizb ut-Tahrir ondertekenden; of verkondigden dat steniging wel mocht, als het maar volgens de islamitische regels gebeurde. PvdA-bestuurders experimenteerden met aparte overheidsloketten voor mannen en vrouwen. In Rotterdam werd de fundamentalist Tariq Ramadan toegejuicht als ‘gematigde bruggenbouwer’.

De wal keert het schip en dat is ook gebeurd met de PvdA. De omslag kwam rond 2010. Na de door Wouter Bos zelf voorspelde ‘ongelukken’ met allochtone raadsleden van de lichting 2006 werden in veel gemeenten de selectiecriteria verscherpt. Voorstanders van ‘steniging volgens de regels’ ben ik de afgelopen twee jaar niet meer tegengekomen in de sociaal-democratische gelederen. Het partijkader had de grootste moeite met een integratienota van partijvoorzitter Lilianne Ploumen, waarbij de bakens voorzichtig werden verzet. Dat laatste werd zichtbaar – inderdaad, al onder het leiderschap van Cohen – in het optreden van de Kamerfractie. Op integratie kwam een nieuwe woordvoerder, Martijn van Dam, een duidelijke voorstander van de seculiere lijn. Op de achterbanken van de fractie profileerde Khadija Arib zich steeds sterker als tegenstander van sjeik Fawaz Jneid en de salafistische as-Soennah-moskee in Den Haag. Voormalig moskeebestuurder Ahmed Marcouch, als ‘sheriff van Slotervaart’ nog veelvuldig in de weer als promotor van religie, kreeg de portefeuille politie. Daar spreekt hij onverbloemd over criminaliteit. De enkele keer, dat Marcouch zich nog in religieuze kwesties mengt — bijvoorbeeld de stilteruimtes op hogescholen of de inzet van salafistische ‘buurtwachten’ in de nieuwjaarsnacht — blijf ik het overigens oneens met Marcouch.

Aan het grenzeloze naïeve multiculturalisme bij de Rooie Vrouwen kwam een einde onder Keklik Yücel, die vorig jaar al de woede opwekte van de fundamentalisten met krachtige uitspraken over de hoofddoek. Voor veel mensen gaan de veranderingen bij de PvdA te langzaam of zijn ze te onbeduidend. Zij hebben — net als de Noorse blogger Fjordman – links geheel afgeschreven. Dat laatste weiger ik te doen. De reacties uit fundamentalistische hoek vormen het bewijs dat de partij in elk geval op de goede weg zit.

Een andere opstelling kost ook kiezers. Uit een onderzoek van instituut Forum zou blijken dat veel moslims willen overstappen naar de SP. Dat zal veel te maken hebben met het sociaal-economische programma van de SP. Of de vrome gelovigen zo veel te zoeken hebben bij de partij van Roemer is nog de vraag. Integratiewoordvoerder Sadet Karabulut bijvoorbeeld keerde zich tegen Tariq Ramadan op een moment dat veel PvdA’ers en GroenLinksers nog geloofden in de bruggenbouwende capaciteiten van deze Moslimbroeder.

Naar aanleiding van het kiezersonderzoek onder allochtonen ging het Parool op bezoek bij moskee Badr, waar volgende week in samenwerking met stadsdeel Amsterdam-West een groot verkiezingsdebat plaatsvindt met onder anderen Marcouch, GroenLinkser Tofik Dibi en oud-PVV’er Hero Brinkman. Verslaggeefster Heiba Targhi Bakkali sprak met leden van de jongerencommissie van deze moskee. De meeste aandacht was er gisteren voor de uitspraak dat er ‘Franse toestanden’ (lees: straatrellen) kunnen ontstaan omdat moslims zich verraden voelen door de politiek in het algemeen en de PvdA in het bijzonder.

Het letterlijke citaat was niet op internet te vinden, maar alleen in het papieren Parool. In het groepsgesprek met Badr-bezoekers kwam de 31-jarige Tarik (zonder achternaam) aan het woord. “Het gebrek aan politieke vertegenwoordiging komt bovenop de uitwerking van slechte scholing en de hoge werkloosheid bij jongeren uit eigen gemeenschap en dat leidt tot een explosieve situatie. Zo krijg je over een paar jaar Franse toestanden in Amsterdam.” De andere mannen knikten instemmend bij deze uitspraak, aldus de Parool-reportage.

Bij het gesprek zat ‘islamoloog, docent en voorganger’ Said Amrani. “We hadden net zo goed op Wilders kunnen stemmen,” aldus de imam. “De PvdA ging mee in het voorstel van de PVV om halal slachten te verbieden.” Gemor is er ook over de sluiting van het Islamitisch College Amsterdam (wegens gebrek aan kwaliteit, CB), waarvoor de Badr-jongeren de PvdA-politici Sharon Dijksma en wethouder Lodewijk Asscher verantwoordelijk stellen. Moslimpolitici zouden in de praktijk te weinig zichtbaar zijn en alleen rond verkiezingstijd aandacht hebben voor moslims. Amrani: “Bij de vorige verkiezingen deed ik bij het vrijdaggebed een oproep aan tweeduizend bezoekers om vooral te gaan stemmen om tegenwicht te bieden aan de PVV. Dat ga ik dit jaar niet meer doen.”

Niet bij het groepsgesprek aanwezig maar wel om commentaar gevraagd werd Yahia Bouyafa, voorzitter van de Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland. “We proberen alles te doen om mensen naar de stembus te krijgen, maar vooral oudere moslims zijn in de war,” aldus Bouyafa. “Ze hebben altijd PvdA gestemd maar sinds die voor het verbod op ritueel slachten heeft gestemd, willen ze dat niet meer.”

Wie het nieuws volgt, kan overigens onmogelijk volhouden dat moslims in de Tweede Kamer onzichtbaar zijn. De PvdA’ers Albayrak, Marcouch en Arib, maar ook GroenLinkser Dibi zijn juist bijzonder zichtbaar — alleen op een manier die de fundamentalisten niet bevalt. Helaas bleef het Parool-verhaal onduidelijk over de achtergrond van de klagende ‘moslimprominenten’. Amrani bijvoorbeeld is niet alleen imam van de Badr-moskee, maar ook docent van het zeer salafistische Instituut voor Opvoeding & Educatie van Suhayb Salaam. Over Bouyafa werd niet vermeld dat hij tevens oprichter en voormalig leider is van de Moslimbroederschap in ons land.

De klachten over de PvdA komen vooral uit de hoek van de salafisten en Moslimbroeders. Vroeger raakten sociaal-democraten nog wel eens van de leg bij waarschuwingen voor ‘Franse toestanden’. Hopelijk liggen die tijden voorgoed achter ons. Aan een andere opstelling kleven ook consequenties. Tijdens het Suikerfeest deelden PvdA-activisten op diverse plaatsen folders uit. Wie afwil van het religieuze cliëntelisme, moet ook stoppen met flyeren bij de uitgang van de moskee.

Noot (30 augustus): De tekst van de laatste drie alinea´s heb ik aangescherpt, want de waarschuwing voor ‘Franse toestanden’ kwam niet van de ‘moslimprominenten’ zelf, maar van een lid van de jongerencommissie van moskee Badr.