CarelBrendel.nl

“Ze leken gematigd. Ze leken een beetje op het CDA in Nederland maar bleken de SGP?” Stompzinnige vraag maandagavond in Nieuwsuur aan arabiste Esmeralda van Boon, uitgenodigd om uitleg te geven over de staatsgreep, waarmee het Egyptische leger vorige week een einde maakte aan de macht van president Mohammed Morsi en de Moslimbroederschap. Van Boon was eerder, nog vóór de ‘Arabische Lente’, met oud-politicus en tv-maker Paul Rosenmöller op stap geweest in Cairo voor een sympathieke reportage over de Broeders. Bij nader inzien bleken de Egyptische islamisten toch vooral bezig met het hun religieus geïnspireerde ideologie. De prille democratie leken ze vooral te gebruiken om hun eigen islamitische systeem door te drukken. Wat natuurlijk niet betekent dat de coupplegers wél van een democratische geest zijn bezield. Na 2,5 jaar van straatdemonstraties en verkiezingen is Egypte terug bij af: een autoritaire dictatuur van het leger.

In de nieuwsrubrieken en praatprogramma’s zijn de afgelopen jaren meer vergelijkingen langsgekomen tussen de Moslimbroederschap of de AKP (de Turkse tak van deze beweging) en het CDA. Een volstrekt onzinnige overeenkomst, omdat geen enkele christendemocratische partij de samenleving wil inrichten volgens Goddelijke wetten. De theocratische SGP deugt evenmin als vergelijkingsmateriaal. De refo’s beschikken immers niet over bewapende milities (Hamas) en knokploegen (de Egyptische FJP) waarmee ze ook buiten de stembus om de samenleving in hun richting kunnen duwen.

Je zou de Nederlandse programmamakers wat minder naïviteit en wat meer achtergrondkennis toewensen. Voor dat laatste kunnen ze terecht bij The Global Muslim Brotherhood Daily Watch (GMBDW). Deze website geeft vrijwel dagelijks informatie over de ontwikkelingen binnen deze internationale beweging die buiten Egypte in bijna negentig landen actief is. Samensteller van het dagrapport is Steven Merley, die sinds 2001 onderzoek doet naar de Moslimbroeders, met name in de Verenigde Staten en Europa. Merley maakte onder meer rapporten over The Union of Good (een netwerk dat fondsen werft voor Hamas), de Europese Moslimbroederschap en over de Gaza Flotilla’s, die tot stand kwamen door nauwe samenwerking tussen Hamas en de Turkse en Europese Moslimbroeders. Merley ziet de Moslimbroeders overigens niet als centraal aangestuurde Komintern, maar meer als een netwerk van ideologisch gelijkgezinde islamisten met per land andere tactieken en prioriteiten.

Bij de samenstelling van zijn berichten baseert de samensteller zich op serieuze bronnen (internationaal goed aangeschreven dagbladen, toonaangevende media uit de Arabische wereld en niet te vergeten de websites van bij de Moslimbroederschap betrokken organisaties en leiders.) Altijd lezenswaardig is de rubriek ‘Recommended reading’ met aanbevolen artikelen die extra inzicht geven in de ontwikkelingen, die door de volksopstanden in de Arabische wereld in een extra stroomversnelling zijn gekomen.

Eenvoudig is het onderzoek niet, want buiten Egypte en Palestina (Hamas) zijn er maar weinig personen en organisaties die ronduit erkennen dat ze onderdeel zijn van de Moslimbroederschap. Wie één keer een van hun congressen bezoekt, of één keer een onbenullige column schrijft over hun leider Yusuf al-Qaradawi, is uiteraard geen lid van de Moslimbroeders. Dat laatste geldt wel voor mensen die in het bestuur zitten van kernorganisaties van de Moslimbroederschap en voortdurend zijn betrokken bij allerlei activiteiten van de beweging. Merley’s site is wat dat betreft een voortreffelijke database.

In de Verenigde Staten was twee jaar geleden veel fuzz over een de zogenaamde ‘islamofobie-industrie’. In een rapport werd beweerd dat conservatieve fondsen tientallen miljoenen dollars zouden steken in islamvijandige denktanks. ‘Islamofobie’ is uiteraard een loze kreet waarmee alle mogelijke kritiek op de politieke islam verdacht wordt gemaakt. Met name Moslimbroeders en salafisten roepen graag ‘islamofobie’ zodra iemand onderzoek doet of kritiek levert op hun religieus geïnspireerde ideologie.

Maar als er al veel geld gaat naar een islamkritische ‘industrie’, dan eerder naar eendimensionale critici als Pamela Geller en niet naar het serieuze speurwerk van analisten als Merley. De NEFA Foundation, waarvoor de Amerikaan enkele rapporten schreef, ging vorig jaar failliet. Dit voorjaar kwam er een plotseling einde aan The Global Muslim Brotherhood Daily Report, de voorganger van de GMBDW. De financiering van deze site werd van de ene op de andere dag stopgezet.

Na zes jaar stond Merley zonder inkomsten op straat. Daarop besloot hij zijn werk vooralsnog voor eigen rekening voort te zetten. Dat geeft hem overigens wel de ruimte om een genuanceerd stempel op zijn website te zetten. In zijn artikelen maakt Merley bijvoorbeeld een duidelijk onderscheid tussen de islam als godsdienst en het islamisme als ideologie van de Moslimbroeders. Of zoals auteur John Ware, die hem onlangs interviewde tijdens een bezoek aan Engeland, het formuleert: “Merley is geen ideoloog en hij is net zo bezorgd over rechtse groepen die gewone moslims demoniseren als over de Moslimbroederschap zelf.”

Voorlopig is de Moslimbroeder-watcher dus afhankelijk van giften. Wie zijn nuttige werk wil ondersteunen, kan aan de gang met de doneerknop. Zie ook deze van de onderzoeker zelf.

PS: Als @gmbwatch zit Merley ook op Twitter. Daar volgt hij de gebeurtenissen in Egypte op de voet.