CarelBrendel.nl

De Turkse pogingen om een centrale rol in de moslimwereld te spelen gaan onvermoeibaar verder. Turkse islamisten en Europese Moslimbroeders willen de klokken letterlijk gelijk zetten. Voor het grotere werk gaat president Erdogan in september naar New York, voor een conferentie over het verenigen van de oemmah, de Moslimgemeenschap. Niet alle Moslimbroeders in Amerika gaan echter in op de avances van de AKP-leider.

Begin dit jaar schreef ik een blog over de groeiende samenwerking tussen Turkse islamisten en Europese Moslimbroeders (MB). De directe aanleiding was een conferentie in Keulen over de toekomst van de islam in Europa, georganiseerd door de Turkse religieuze overheidsinstantie Diyanet met onder de sprekers en deelnemers een opvallend smaldeel van de Moslimbroeders.

De Keulse bijeenkomst, zo betoogde ik, stond niet op zichzelf. Met de AKP stevig in het zadel in Ankara heeft Turkije zich (in navolging van Qatar) ontwikkeld tot een belangrijke bondgenoot van de Moslimbroeders. Ik noemde de Turkse bemoeienis in 2010 met de allereerste Gaza-vloot van Hamas met de Mavi Marmara als vlaggenschip. Aan de orde kwam ook de steun van Ankara aan de islamistische “islamofobielobby” via vanuit Ankara betaalde conferenties en via de door een denktank van Erdogan opgestelde “islamofobie”-rapporten.

Opvallend noemde ik ook de groeiende rol van Turkse geleerden in MB-organisaties als de European Council for Fatwa and Research (ECFR, een club geestelijken die adviezen en richtlijnen geeft aan moslims in Europa), en de International Union of Muslim Scholars (IUMS), de politiek-religieuze lobby van de MB die (net als de ECFR) tot eind vorig jaar werd voorgezeten door Yusuf al-Qaradawi. Istanbul groeide uit tot internationaal vergaderhonk van de beweging en tot verzamelpunt van door de Arabische regimes vervolgde Moslimbroeders.

In zijn afscheidsrede als IUMS-voorzitter hield Al-Qaradawi een vurig pleidooi voor de Turkse president en AKP-leider Erdogan. Hij beschuldigde het Westen van het smeden van complotten tegen Turkije. “Ze zouden in hun opzet zijn geslaagd maar Allah steunde president Erdogan en zijn broeders. Allah zal Erdogan helpen om als winnaar uit de strijd te komen zolang de ware moslims achter hem staan.” Qaradawi zei verder: “We bidden voor Turkije dat het weer het administratieve centrum van de islamitische wereld zal zijn.”

In dat laatste past een nieuwe stap van Diyanet, namelijk de oprichting van een conferentie die de voor moslims correcte gebedstijden moet vaststellen, een “probleem” dat vooral speelt in het Noorden van Europa met zijn wisselende tijden van zonsopgang en -ondergang. De vooraanstaande Duitse Moslimbroeder Khaled Hanafy, plaatsvervangend secretaris-generaal van de ECFR, was aanwezig op een eerste bijeenkomst in februari 2019. In Istanbul kwam hij onder anderen samen met Ali Erbas, de hoogste baas van Diyanet, Ekrem Keles, voorzitter van de Turkse Hoge Raad van Religieuze Aangelegenheden, Ali Qaradaghi, algemeen-secretaris van bovengenoemde IUMS en enkele afgezanten van de Turkse islamistische beweging Milli Görüs.

Hanafy schreef op zijn Facebook-pagina over een tweede congres in juli 2019 in een Turkse moskee in Straatsburg, waarbij hij in het Arabisch een lijst van 23 deelnemers verstrekte. Mede met behulp van een Turkstalig verslag op de website van de lokale Diyanet-moskee heb ik vrijwel alle deelnemers weten te achterhalen. De Turkse overheid stuurde acht afgezanten. Naast Keles waren er nog twee leden van de Hoge Raad van Religieuze Aangelegenheden, een religieus attaché en vier Diyanet-specialisten op het gebied van astronomie en religieuze kalenders.

Volgens Hanafy waren er ook twee deelnemers namens Milli Görüs, maar de Straatsburgse Diyanet-website liet hun naambordjes niet zien.

Keles is tevens lid van de ECFR. De fatwaraad van de Europese MB was verder vertegenwoordigd door Hanafy zelf, de Fransman Anis Qargah en de alom aanwezige Qaradaghi. Uit Frankrijk kwamen verder twee leden van de door de MB beheerste Conseil Theologique Musulmans de France. Google vertaalde dit als “Franse Sharia Raad”, en dat is vermoedelijk de beste omschrijving van dit islamistische college.

Nederland was vertegenwoordigd door Elkhammar Elbakkali, voorzitter van de Vereniging van Imams in Nederland, en niet te vergeten het voormalige Nederlandse lid van de ECFR. De Deense en Noorse afdelingen van de Europese MB kwamen naar Straatsburg, net als een raadsman van Skandinaviska WAKF, een vanuit Qatar gefinancierde moskee in Malmö.

Bij dit thema gaat het uiteraard om meer dan de exacte gebedstijden. De belangrijke achterliggende vraag is: wie hebben het meeste gezag binnen de moslimwereld. Is dat het religieuze establishment in Saoedi-Arabië? Of ligt (zoals Qaradawi het graag wil) het administratieve centrum van de islam in Turkije, net als in de tijd van het Ottomaanse Rijk?

Wat dat betreft laat de titel van een komende conferentie in New York aan duidelijkheid weinig te wensen over. “Unifying the Ummah. Stronger together” heet het evenement. Op de flyer staat het levensgrote portret van Recep Tayyip Erdogan. Het gaat om de derde jaarlijkse conferentie van het Turkish American Steering Committee (de AKP-lobby in de Verenigde Staten) en YTB, het regeringsbureau voor Turken in het buitenland. Erdogan brengt in september altijd zijn jaarlijkse bezoek aan de Verenigde Naties. Rond die tijd hebben TASC en YTB een conferentiezaal in Brooklyn afgehuurd.

De flyer noemde zes uitgenodigde sprekers. Volgens MB-expert Lorenzo Vidino op nieuwssite Ahval staan ze alles zes bekend als “dichtbij het Moslim Broederschap milieu en de daaraan gelieerde organisaties in de VS.” In de aanloop naar het congres blijkt echter dat de oemmah nog niet zo verenigd is als Erdogan het graag zou zien, want drie van de zes aangekondigde gasten, Omar Suleiman, Dalia Mogahed en Yasir Qadhi, hebben de uitnodiging afgeslagen. Vidino tegen Ahval: “Sommige onderdelen van de MB in de Verenigde Staten zijn ontevreden over de groeiende invloed van Turkije, vanwege Erdogan’s toenemend slechte reputatie op het gebied van de mensenrechten.”

De Egyptische blogger Nervana Mahmoud, die op Twitter de aandacht vestigde op de conferentie, ziet minder nobele motieven achter de afzeggingen. “Amerikaanse islamisten zijn niet uit op het stoer erkennen van hun ideologie. Ze hebben een voorkeur voor de misleidende benadering.”