CarelBrendel.nl

“GroenLinks is verheugd dat de integriteit van haar gewaardeerde Kamerlid is komen vast te staan.” Tevreden hieven ze afgelopen
vrijdag op het partijkantoor het glas na het optikken van dit persbericht, direct na het uitkomen van een onderzoek door het ministerie van Buitenlandse Zaken. ‘Marikogate’, de affaire rond het Tweede-Kamerlid Mariko Peters, was immers over. Goed, de toenmalige diplomate had in Kaboel de interne gedragscode geschonden door een subsidieaanvraag van haar toenmalige minnaar en huidige echtgenoot te beoordelen. Maar ondanks deze schijn van belangenverstrengeling was haar advies zakelijk en onpartijdig.

‘Marikogate’ is niet overgewaaid. Dat ligt niet zo zeer aan de kwestie zelf, die relatief weinig om het lijf heeft. Normaal struikelt een parlementariër niet over de wraakzucht van de ex van haar man en over verliefde mailtjes vol appeltjesgroene glooiende velden. De kwestie ziekt verder om twee redenen. Ten eerste is er de voorgeschiedenis van andere affaires. “Bij geen andere partij waren de kwesties en schandalen de afgelopen tien jaar zo talrijk als GroenLinks,” schrijft redacteur Roelof Bouwman in een glashelder overzicht in HP/De Tijd van deze week. Hij laat ze allemaal de revue passeren: “Jarenlange oplichterij (Tara Singh Varma), mensensmokkel en grootschalig asielbedrog (Farah Karimi), deelname aan een terroristisch trainingskamp (Sam Pormes), het oproepen tot geweld tegen ambtenaren (Wijnand Duyvendak): er zijn maar weinig vergrijpen die de laatste tien jaar niet met prominente GroenLinksers in verband konden worden gebracht.”

Vergeleken daarmee zijn de beschuldigingen tegen Peters inderdaad peanuts. Maar het helpt de partij niet, en dat is het tweede punt, dat haar vertegenwoordigers altijd vooroplopen bij het hanteren van de morele meetlat. GroenLinksers spreken anderen, zoals ex-minister Camiel Eurlings, aan op het wekken van de schijn van belangenverstrengeling. Peters diende zelfs een motie in tegen dat verschijnsel. Dan is het niet vreemd als anderen de partij aanspreken, als ze op dit punt zelf in de fout gaat. Wie voor familiewaarden opkomt, moet niet met zijn adjudante op liefdesdienstreis gaan. Wie tegen de verhuftering in de wijken wil optreden, moet agressieve baasjes met
brievenbuspissersaspiraties uit de fractie gooien. Wie tegen de schijn van belangenverstrengeling is, moet de beoordeling van een subsidie voor haar vriend aan een collega overlaten.

Intussen wordt Marikogate steeds Sappiger, om er een Seth-achtige woordspeling tegenaan te gooien. Fractievoorzitter Jolande Sap zou volgens HP-medewerkster Lise Witteman ongeoorloofde druk op haar hebben uitgeoefend. “Die avond belde eerst een woordvoerder van GroenLinks naar mij en vervolgens nog de fractievoorzitter zelf om druk uit te oefenen en te laten weten dat dit allemaal zeer hoog werd opgenomen. Of ik wel dacht aan mijn carrière, zo als ‘beginnend journalist’. Ik heb beiden doorverwezen naar HP/De Tijd.”

Opvallend in de eerste reactie namens GroenLinks is dat deze beschuldiging niet categorisch wordt tegengeproken. Wel beklaagt de partij zich over de werkwijze van Witteman. De journaliste weigerde inzage in het artikel, en in de achterliggende bronnen en documenten. Ook vindt de partij het onjuist dat Witteman pas 24 uur voor de deadline om een reactie vroeg. Journalisten zijn
overigens niet verplicht om hun artikelen vooraf voor te leggen aan anderen. Een korte periode gunnen voor het geven van een reactie is misschien niet sjiek, maar het is geen ongebruikelijke voorzorg in de journalistiek; al is het alleen maar om te voorkomen dat de ‘tegenpartij’ er mee aan de haal gaat en gaat ‘spinnen’ via andere, welgezinde media. Later op de middag stuurde GroenLinks alsnog een verklaring naar Elsevier, waarin de intimidatie van Witteman duidelijk werd ontkend. De schade is inmiddels aangericht. Journalist Arnoud Boer meldde een soortgelijk geval rond de verslaggeving over Kunduz, en ook Elsevier wist nog een geval op te diepen rond de affaire-Duyvendak.

GroenLinks kan zich overigens niet beklagen over grote vijandigheid van de pers. Dat het Amsterdamse CPN-raadslid Tara Singh Varma een fantaste was met pseudologische trekken, was bijvoorbeeld in de jaren 80 ruimschoots bekend bij haar communistische partijgenoten, zo onthulde ex-Waarheid-journaliste Elsbeth Etty pas twintig jaar later – na de val van Singh Varma. Haar greep in de kas van het Grenada Comité werd destijds bedekt met de mantel der multiculturele liefde. Duyvendaks inbraak op het ministerie van Economische Zaken kwam niet aan het licht door journalistiek speurwerk. Het Kamerlid onthulde dit (inmiddels verjaarde) misdrijf zelf in een persbericht over zijn boek.

Vervelend voor Sap en Peters is dit keer wel dat de Volkskrant voorop loopt met nieuws over ‘Marikogate’. Daardoor kan de doorsnee GroenLinkser niet zijn geweten sussen met de wetenschap dat alles een hetze is van de Telegraaf, Elsevier en GeenStijl. Vervelend is ook dat de berichten over mogelijke intimidatie afbreuk doen aan het nieuwe imago als partij van de vrije meningsuiting. Als GroenLinks weer eens wijst naar de PVV als gevaar voor de meningsvrijheid, zal het opnieuw om de oren worden geslagen met het eigen moralisme.

‘Marikogate’ is tenslotte ook een terugslag voor Femke Halsema’s project om GroenLinks om te bouwen van een gestaalde actiepartij tot een bolwerk van links liberalisme. De omgang met deze affaire door haar opvolgster Sap belooft weinig goeds op dat punt. En er is nog een lange weg te gaan. Op veel plekken kleurt GroenLinks niet appeltjesgroen maar nog steeds tomaatrood. Het scheelde twee jaar terug niet veel of muilkorfbrigadier René Danen had een plaats in het partijbestuur gekregen. Van zijn kompaan Mohamed Rabbae nam GroenLinks vorig najaar zeer moeizaam afscheid ondanks zijn uitgebreide ‘track record’ als verlengstuk van de Internationale Socialisten. Ondertussen werpt Michael Blok, ex-voorzitter van Halsema’s eigen partijafdeling Amsterdam-Oost, zich op als de nieuwe Chef Gedachtenpolitie van Links Nederland. Halsema’s voorzichtige kritiek op hoofddoekjes viel in verkeerde aarde bij een deel van de achterban; bij veel GroenLinksers valt actiebereidheid tegen het onderdrukkende christendom samen met begrip voor de onderdrukkende islam.

Halsema, Sap en de tot de vrijzinnigheid bekeerde Tofik Dibi liepen toch al ver voor de troepen uit. Bij ‘Marikogate’ blijkt weer eens hoe kwetsbaar het liberale project is. De partijleiding geeft zelf het verkeerde voorbeeld met haar stilzwijgen en verkrampte reacties. Hoe moet GroenLinks ooit progressief-liberaal worden als de generaals teruggrijpen op oud-linkse reflexen en bij het allereerste gevaar in de schuilkelder duiken?