Groeiende invloed van islamisten in grootste moskeekoepel van Nederland
Door Carel Brendel, 25 mei 2013
De benoeming van een voorman van de Moslimbroeders tot voorzitter van de kleine Contact Groep Islam leidde in 2007 tot veel publiciteit en Kamervragen. Zes jaar later echter hebben de Moslimbroeders ongemerkt invloed gekregen in het grote Contactorgaan Moslims en Overheid, dat optreedt namens 84 procent van de Nederlandse moskeeën. Niet alleen door de opvallende transfer van imam Yassin Elforkani, de nieuwe CMO-woordvoerder, hebben de islamisten nu meer ijzers in het vuur.
Het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) reageerde deze week als een wesp gestoken op een voorschot van Gert-Jan Segers op het Tweede Kamer-overleg over radicalisering en terrorisme. Het Kamerlid van de ChristenUnie stelde volgens Trouw voor om ‘de buitenlandse financiering te verbieden van moskeeën, wanneer wordt opgeroepen tot haat of tot geweld tegen andersdenkenden’. Segers wil meer weten over de voedingsbodem waarop jonge moslims kunnen radicaliseren. “De overheid is hier te weinig mee bezig. Die link bestaat, die geldstromen bestaan. Uit Qatar, Koeweit, Saoedi-Arabië.” Tijdens het commissiedebat beloofde minister Opstelten (Veiligheid en Justitie) om de zaak in kaart te brengen.
Segers stelde ‘stigmatiserende vragen’, vond het CMO — een moskeekoepel van twaalf verenigingen waarbij 380 moskeeën (84 procent van de Nederlandse islam) zijn aangesloten. Het CMO treedt op als politieke belangenbehartiger van de islam en is gesprekspartner van de overheid. In een persbericht zegt het contactorgaan: “Het Kamerlid wekt de associatie dat er moskeeën zouden aanzetten tot deelname aan de burgeroorlog in Syrië, terwijl moskeeën zelf en ook verschillende inlichtingendiensten allang duidelijk hebben gemaakt dat dit niet het geval is. Daarbij wekt hij ook de suggestie dat er moskeeën zouden zijn die zouden aanzetten tot geweld tegen andersdenkenden. Als er specifieke gevallen zouden zijn waarbij dit volgens hem het geval is, dan moet hij dat concreet aangeven, zodat zo’n probleemgeval op constructieve wijze het hoofd kan worden geboden. De manier waarop hij nu godshuizen voor moslims (al dan niet bekostigd vanuit internationale fondsen) in algemene zin haast criminaliseert, werkt stigmatiserend en polariserend.”
Segers ontkende op zijn beurt dat zijn vragen stigmatiserend zijn. “Ik heb slechts een onderzoek gevraagd en de minister heeft dat toegezegd. Laat helder worden welke geldstromen er precies zijn. Als er niets te verbergen valt, zal dat blijken.” Concrete gevallen noemde het CU-Kamerlid overigens niet. Voor zover bekend zijn die er ook niet, want alles wijst er op dat het ‘jihadtoerisme’ anno 2013 vrijwel geheel buiten de moskee op gang is gekomen, via extremistische splintergroepen als Straat Dawah, Behind Bars en het met de Britse extremist Anjem Choudary verbonden Shariah4Holland. In een eerder blog schreef ik dat islamleiders, tot en met de zeer radicale Tilburgse salafist Ahmed Salam, de jeugd juist afraden om naar Syrië af te reizen. In de berichtgeving was wel sprake van jongeren die elkaar kenden via de Al-Qibla-moskee in Zoetermeer. Maar daaruit kwam niet naar voren dat de moskeeleiding zelf de jongens tot de jihad in Syrië heeft aangezet.
Moskeefinanciering vanuit dictatoriaal geregeerde staten in het Midden-Oosten is er echter wel degelijk. Salafistische moskeeën kunnen vanouds op hulp rekenen uit Saoedi-Arabië. De in ons land relatief kleine Moslimbroederschap krijgt steun uit de kleinere vorstendommen aan de Perzische Golf. Uitgerekend Yassin Elforkani, de woordvoerder van moskeekoepel CMO, stond aan het hoofd en is nu vice-voorzitter van een stichting (Europe Trust Nederland), die met geld uit Koeweit islamitische centra heeft gesticht in Amsterdam-Slotervaart en in de Haagse Transvaalbuurt. Dan valt het niet mee om namens het CMO te waarschuwen voor Marokkaanse en Saoedische inmenging in de opleiding van imams. Afgelopen weekeinde nog was de CMO-woordvoerder medeorganisator van een Europees jongerenkamp, dat werd gesponsord vanuit Saoedi-Arabië (door de World Assembly of Muslim Youth, een missie-organisatie van de Moslimbroederschap) en Koeweit (door het ministerie van religieuze zaken).
Elforkani’s Blauwe Moskee staat niet open voor jihadpredikers – al was het misschien toch niet zo’n goed idee om eind vorig jaar de sharia-groupie Abdelkarim Honing een korte voordracht te laten houden op een conferentie over diversiteit in de islam. Wel hebben diverse vertegenwoordigers van de radicale politieke islam de afgelopen tijd Slotervaart aangedaan. Behalve het bekende duo Khalid Yasin en Haitham al-Haddad kwamen bijvoorbeeld de Egyptenaar Mahmoud al-Masri, de Britse radicaal Hamza Tzortzis en de Moslimbroeders Jamal Badawi, Fadel Soliman en Adnan Saif naar de Blauwe Moskee. De bezoekers zijn meestal zo verstandig om hun meest omstreden uitspraken niet te herhalen tijdens lezingen of preken in het buitenland.
Elforkani’s medebestuurder Jacob van der Blom is trustee van de Native European Muslims Assembly (NEMA), de bekeerlingenorganisatie van de Federation of Islamic Organisations in Europe (FIOE) — ofwel de Europese Moslimbroederschap. Nieuwe moslims uit Nederland reisden af naar door de NEMA georganiseerde islamkampen in Koeweit, Egypte en Tunesië. Voor een spotprijs verbleven ze in luxe hotels, maakten excursies en kregen lezingen, onder anderen van Badawi, Soliman en (in 2011) de beruchte antisemiet Salah Soltan. Van der Blom en Elforkani haalden deze Soltan in 2010 al eens naar een conferentie in Amsterdam. Kort daarvoor verkondigde hij op een Hamas-zender dat de joden matses pleegden te maken van het bloed van christenen. Soltan deed in ons land geen radicale uitspraken, meldde de AIVD in een rapport voor minister Donner. In hetzelfde rapport staat dat de Moslimbroeders betrokken zijn bij de organisatie van het jaarlijkse zomerkamp en de Nationale Bekeerlingendagen.
Tot voor kort waren de Moslimbroeders een outsider in de Nederlandse moslimwereld, die vooral langs etnische lijnen is georganiseerd en te maken heeft met aanhoudende onderlinge conflicten. Zo was er altijd geharrewar om de moslimomroepen, die de religieuze zendtijd bij de publieke omroep mochten invullen. Ook ontstonden er na 2004 twee concurrerende overlegorganen met de overheid. De Turkse, Marokkaanse en Pakistaans/Surinaamse moskeebonden richten het CMO op. Daarbij vielen enkele groepen buiten de boot, zoals de Ahmadiyya-beweging en de Turkse Alevieten. Enkele regionale Marokkaanse moskeeverenigingen botsten met de UMMON, die nauwe banden heeft met de Marokkaanse regering.
Onder de outsiders was ook de federatie FION, de Nederlandse afdeling van de Europese Moslimbroeders (FIOE). De ‘opposanten’ sloten zich aaneen in de Nederlandse Moslim Raad (NMR), die op zijn beurt weer de harde kern vormde van de Contact Groep Islam (CGI). FION-voorzitter Bouyafa, Elforkani’s voorganger als voorzitter van Europe Trust Nederland, trad enige tijd op als voorzitter van de kleine moskeekoepel. Dat een voorman van de Moslimbroeders daardoor een directe gesprekspartner werd van minister Ella Vogelaar, zorgde voor de nodige publiciteit en Kamervragen.
Elforkani, die naam maakte als jongerenimam in Amsterdam-West, zat aanvankelijk ook in het kamp van de outsiders. Hij was bestuurslid van de Raad van Marokkaanse Moskeeën in Nederland, en woordvoerder van de NMR, beiden aangesloten bij de kleine CGI. Maar de onderlinge verhoudingen zijn inmiddels zwaar verstoord. Dat bleek vorig jaar september toen Bouyafa en Elforkani openlijk ruzie maakten over het woordvoerderschap van de NMR. Kort daarna maakte de jongerenimam een opmerkelijke transfer: van de CGI-achterban naar het CMO, de islamkoepel waar de Moslimbroeders in het verleden niet mee overweg konden. In plaats van zegsman van een kleine groep dissidenten is Elforkani opeens de woordvoerder namens bijna alle moslimorganisaties in Nederland.
Bij het CMO zijn er meer veranderingen. Het Landelijk Platform Nieuwe Moslims, de bekeerlingenorganisatie van de Moslimbroeders, is onlangs gepromoveerd van overlegpartner tot volwaardig lid. Voorzitter Van der Blom is daardoor toegetreden tot het CMO-bestuur. Uit de kring van de bekeerlingen komt ook CMO-beleidsmedewerker Jeroen Schilder. Hij zit met Elforkani in het managementteam dat onder leiding staat van Ebubekir Ozture, die afkomstig is uit de Turkse Suleymanci-beweging en CDA-kandidaat was bij de laatste Kamerverkiezingen.
Het dagelijks bestuur heeft een wisselende samenstelling, maar op dit moment is er een opvallende rol weggelegd voor de vertegenwoordigers van de Turkse beweging Milli Görüs, de ideologische geestverwanten van de Moslimbroeders. Het roulerend voorzitterschap wordt waargenomen door Rasit Bal. Harun Keskin fungeert als penningmeester. De andere dagelijkse bestuurders zijn vice-voorzitter Driss el Boujoufi (UMMON) en secretaris Nasr Joeman namens de Pakistanen/Surinamers van de WIM.
Een duidelijke versterking dus van de politieke islam, die bij de oprichting alleen binnen het CMO aanwezig was via de twee moskeebonden van Milli Görüs. Hoe kon dit gebeuren? Eén ding staat vast: de transfer van Elforkani zou onmogelijk zijn geweest zonder de steun van de grote, door hun regering aangestuurde moskeeorganisaties uit Marokko en Turkije. Met name de Turken spelen een sleutelrol in het CMO. Twee aan de Turkse overheid gelieerde organisaties, de ISN (ook bekend als Diyanet) en de TICF, hebben een achterban van 142 moskeeën. De twee clubs worden ook wel aangeduid als ‘de Lange Arm van Ankara’, waarlangs de zittende regering invloed uitoefent op religieuze zaken in het buitenland, en tegelijkertijd haar onderdanen controleert.
De Nederlandse overheid had daar weinig moeite mee in de tijd dat seculiere partijen de dienst uitmaakten in Turkije. De Turkse autoriteiten konden toen immers een matigende invloed uitoefenen op hun moskeeën. Het bijbehorende nationalisme en het streven naar segregatie nam Nederland op de koop toe. Sinds enkele jaren echter trekken Erdogan en zijn AK Partij aan de lange arm van Ankara. Zo hebben de Turkse islamisten opeens vier ijzers in het vuur bij het CMO: de twee Diyanet-clubs en de twee federaties van Milli Görüs. En zo kwam tevens de weg vrij voor het binnenlaten van de Moslimbroeders in een moskeekoepel, waarin ze zes jaar eerder geen voet aan de grond kregen.
Aanvulling: Op het mede door de Blauwe Moskee georganiseerde islamkamp was dr. Mutlaq Rashed Mutlaq Saleh al-Qarawi tijdens de pinksterdagen aanwezig namens een van de sponsors, het ministerie van religieuze zaken van Koeweit. Dr. Mutlaq fungeert sinds afgelopen dinsdag als voorzitter van Europe Trust Nederland. De directe aanleiding voor de bestuurswisseling is onduidelijk. Buurtbewoners, die het oneens zijn met het moskeebeleid, dienden onlangs een petitie in bij de ambassade van Koeweit. De bekritiseerde bestuurders blijven echter in functie. Wel komt er binnenkort een nieuwe stichting, die een ‘onafhankelijk bestuur’ voor de moskee zal vormen, aldus Elforkani vandaag (25 mei) in het Parool. De imam is nu vice-voorzitter van Europe Trust Nederland. De bestuurswijziging was voor Het Parool aanleiding voor een verhaal met de kop ‘Koeweit aan de macht in buurtmoskee Slotervaart’. In feite was Koeweit al ‘aan de macht’ sinds de opening in 2011. Ter gelegenheid daarvan dankte Elforkani de gulle gevers uit Koeweit. In zijn door een tv-station in Koeweit uitgezonden toespraak noemde hij dr. Mutlaq van het ministerie van religieuze zaken, de ondernemer Abdulmuhsen al-Kharafi en tenslotte Ahmad al-Falah, bestuurslid van de Social Reform Society, de Moslimbroederschap in Koeweit.