Blijven de haatsjeiks weg nu moslimleiders afstand nemen van de aanslagen in Parijs?
Door Carel Brendel, 18 november 2015
Bij vorige aanslagen klonk vaak (soms onterecht) de vraag waarom moslims geen afstand namen van het terroristische geweld. Na het jongste bloedbad in Parijs kun je eerder de vraag stellen welke moslimleider nog niet afstand heeft genomen van het terrorisme.
Imam Yassin Elforkani meldde zich zaterdagmorgen als eerste namens het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO), een koepel van tien islamkoepels die ongeveer 85 procent van de Nederlandse moskeeën tot hun achterban rekenen. “Het CMO,” aldus Elforkani via Twitter, “veroordeelt deze barbaarse, laffe, onmenselijke terreuraanslagen tegen de Franse samenleving en in feite de gehele mensheid.”
In de loop van zaterdag volgden er talloze verklaringen van islamitische organisaties, moskeeën, instellingen en personen. (Keurig, inclusief links, op een rij gezet op de website van islamonderzoeker Martijn de Koning). Natuurlijk was er de dame met hoofddoek die voor een draaiende NOS-camera verklaarde dat het allemaal niets met de islam te maken had, dat dit niet haar geloof was en dat zij (de terroristen) waarschijnlijk niet op de hoogte waren van de islam.
Dit geluid klonk ook door in enkele verklaringen. De Islamitische Stichting Nederland (de koepel van Turkse overheidsmoskeeën) sprak in haar persbericht over de islam als “een religie die vrede hoog in het vaandel heeft staan”. De “Lange Arm van Ankara” stelde ook al bij voorbaat vast dat eventuele reacties op de aanslagen “net zo erg zijn als de barbaarse aanslagen van de terroristen”.
Volgens Al Waqf, de stichting achter de Eindhoven Al-Fourqaan moskee, werden de terroristen “gedreven door wrok en haat jegens onze samenleving”, lijnrecht tegen over “de humanitaire grondbeginselen vanuit de Koran en de Soennah”. Een samenwerkingsverband van Brabantse en Zeeuwse moskeeën noemde (op de Facebook-pagina van de Tilburgse el-Feth moskee) de terreuraanslagen “een aanval op de waarden van de islam”.
Nee, ik denk niet dat de afstand nemende en veroordelende moslimleiders collectief “takkiya” plegen. Ik denk dat ze oprecht verontwaardigd zijn over wat zij zien als een extremistische kaping van hun prachtige islam. Maar de reflex dat dergelijke aanslagen niets met de islam te maken hebben is moeilijk houdbaar als de Kalashnikovs worden afgevuurd door volgelingen van de Islamitische Staat, die Allahu Akbar roepen en zich beroepen op de Koran en alles wat de profeet en zijn metgezellen daarna hebben gezegd en gedaan.
Opnieuw Elforkani liep voorop bij het afstand nemen van dergelijke simplistische en defensieve reacties. In een interview met de Volkskrant naar aanleiding van de aanslagen staat onder meer: “Betogen dat waar IS zich op beroept niet in de theologische teksten staat, is volgens hem (Elforkani, CB) een verkeerde strategie. ‘De teksten bestaan. Het gaat om de interpretatie.’ ”
En: “Hij hekelt de invloed van ‘haatpredikers’ die maar blijven zeggen dat het Westen in strijd is met de islam. En bepaalde imams en salafisten die in Nederland achter de oprichting van een islamitische staat blijven staan. ‘Die komen aandragen met het simpele concept van het kalifaat met één leider die de hele wereld zal overheersen.’ ”
En ook: “De ‘haatpredikers’ moeten worden afgestopt, vindt Elforkani. Op nationaal en Europees niveau. ‘Zij verdiepen de kloof in de samenleving tussen moslims en niet-moslims. Daarvan is de moslimgemeenschap primair het slachtoffer. Zij zijn het die ervoor zorgen dat onze zonen en dochters bij IS belanden, waarvan sommige terugkomen om terreurdaden te plegen.’ ”
Elforkani legde al eerder het verband tussen het optreden van radicale prediking door salafisten en aanhangers van de Moslimbroederschap (waarin hij zelf overigens enkele jaren actief was) en de populariteit van het jihadisme. In december 2014 zei hij in Trouw:
“Aanvankelijk werd over die jongeren gezegd: ze hebben geen werk en geen geld, ze gaan niet naar school, ze hebben dit niet, ze hebben dat niet – logisch dat ze vertrekken. Maar dat is een eenzijdige analyse. Deze jongeren zijn vertrokken met idealen die niet uit de lucht zijn komen vallen. Die idealen hangen samen met degelijke theorieën, met concepten uit de islamitische theologie die al decennialang gedoceerd worden, ook in Nederland. Het debat daarover komt nu inderdaad op gang.”
“Die concepten zijn ontstaan in de jaren tachtig, ze komen vaak voort uit sommige stromingen binnen de salafistische wereld of de Moslimbroederschap en ook uit andere kringen. Ze gaan over de heerschappij van de islam, over de islamitische staat en het kalifaat. Dat zijn niet zulke smakelijke ideologieën, ze zijn barbaars zelfs, zeker als het gaat om de handelingen die erin werden bepleit. Al in de jaren tachtig kon je er in Amsterdam lezingen over horen. Toen was het nog theorie, en daar stoorde niemand zich aan. Nu worden die idealen in de praktijk gebracht door jihadistische jongeren. En nu denken we: wat is hier aan de hand!?”
“IS en ook de steun van Nederlandse jongeren voor IS zijn een product van een bepaalde interpretatie van de islam. We hebben het zelf gecreëerd. Maar we hebben ervan weggekeken, we durfden er niet over te praten. Dat moeten we nu echt onder ogen zien.”
Van het afstoppen van deze predikers kwam de afgelopen jaren echter weinig terecht, mede door toedoen van Elforkani zelf. Onder zijn voorzitterschap mochten omstreden predikers als Khalid Yassin en Haitham al-Haddad de Blauwe Moskee in Amsterdam-Slotervaart aandoen.
Eerder dit jaar nog klom Elforkani hoog in de boom naar aanleiding van de negatieve publiciteit rond de komst naar Al-Fourqaan van de Saoedische sjeik Aaidh al-Qarni, die in 2004 had opgeroepen tot het doorsnijden van kelen en het inslaan van schedels. Die uitspraken moesten we volgens Elforkani in de context zien. Dat ging over de Amerikaanse aanwezigheid in Irak, niet over de huidige praktijken van ISIS. Pijnlijk voor de CMO-voorman was dat de als gematigd geprezen Al-Qarni juist op dat moment zijn visum kwijtraakte omdat hij vanwege zijn opruiende toespraken als ongewenst vreemdeling in het Schengen-systeem was geregistreerd.
Maar goed, ondanks zijn tegenstrijdige koers zegt Elforkani vaak behartigenswaardige dingen waaraan collega-imams en moskeebestuurders zelden toekomen.
Over haatpredikers gesproken. Uitgerekend een aantal van de afstandnemers van zaterdag kreeg de afgelopen jaren kritiek op het uitnodigen van dubieuze figuren uit het Midden-Oosten. De Al Fourqaan Moskee had dit voorjaar een abonnement op haatsjeiks. Het bestuur reageerde verontwaardigd als de buitenwacht met kritiek kwam op “eminente geleerden” als Al-Qarni. Dit voorjaar stond ook Mohammed al-Muslih op de rol. Al-Muslih keurde in het verleden zelfmoordaanslagen goed als ze maar niet in moslimlanden werden gepleegd. Beetje hypocriet van Al-Fourqaan om nu zelfmoordterroristen, die zich opblazen in het niet-moslimland Frankrijk, te betitelen als “gedreven door wrok en haat jegens onze samenleving”.
Tussen de aanslagveroordelers staat ook de Al-Fadjr Moskee in Helmond die walgt van de terreurdaden van ISIS. Begin dit jaar bleek dat de rondreizende prediker Alami abu Hamza, die tientallen volgelingen had in het jihadistenbolwerk Verviers, regelmatig in Helmond predikte. Eveneens dit jaar kreeg de prediker Abdelhamid Aynelhayat alle gelegenheid om zijn gehoor tegen het democratische Westen op te stoken.
Afstandnemer As-Soennah dan, waar men vindt dat “conflicten en meningsverschillen op een beschaafde manier moeten worden uitgesproken? Deze moskee had enkele weken geleden nog een livestream bijeenkomst met sheikh Mohammed al-Moenaddjid, een Saoediër die de doodstraf voor homoseksualiteit propageert. Volgens hem zijn de geleerden het er alleen nog niet over eens of homo’s moeten worden verbrand, een muur over zich heen moeten krijgen, levenslang opgesloten moeten worden op de smerigste plaats, moeten worden gestenigd of van het hoogste gebouw moeten worden gegooid. Dezelfde sjeik kwalificeerde ooit de Joden als “helpers van Satan”. Salafistische leiders, met name van As-Soennah hebben zich krachtig uitgesproken tegen de deelname van Nederlanders aan de Syrische jihad. Maar wat voor zin heeft dat als ze tegelijkertijd de ideeën voeden die aan ISIS ten grondslag liggen?
De Stichting Al Fitrah wordt geleid door prediker Suhayb Salam, die in december 2013 veel shit over zich heen kreeg omdat hij de Nederlandse jihadgangers veroordeelde. Deze stichting herinnerde de wereld er zaterdag aan dat “de moslims de eerste en de grootste slachtoffers zijn van het gedachtegoed waarmee het incident in Frankrijk is begaan. De moslims lijden tot op heden nog steeds onder de onrechtvaardigheid van dit gedachtegoed. Wij nemen afstand van elke vorm van onrecht waar dan ook, waarbij onschuldige slachtoffers te betreuren vallen.”
In april nog kwam Al Fitrah in het nieuws door het uitnodigen van twee Belgische sjeiks: Abo Chayma, die werd veroordeeld wegens marteling van een vrouw tijdens een poging om de duivel uit te drijven, en Abdelkaber Chouaa, die zich volgens zijn zoon bezig hield met de voorbereiding van jongeren op de jihad. Blijven dergelijke “haatsjeiks” voortaan weg nu salafistisch Nederland de jhihadistische aanslagen in Parijs massaal veroordeelt?
Duidelijk is wel dat na Parijs de politieke islam het initiatief heeft genomen. Salafistische moskeeën liepen voorop bij het veroordelen van de aanslagen. De Moslimbroederschap, die zich de afgelopen twee jaar overigens duidelijk tegen het ISIS-kalifaat uitsprak, zat evenmin stil. De Essalam Moskee (Moslim Broederschap) en NIDA Rotterdam (een partij waarin een aantal prominente figuren dicht bij het gedachtengoed van deze beweging staat) namen het voortouw in het Rotterdamse protest tegen de Franse aanslagen. Ze presenteerden de bijeenkomst bij de moskee op het Vredesplein als “een initiatief van onderaf, vanuit de boezem van onze stad.”
Burgemeester Ahmed Aboutaleb en minister van justitie Ard van der Steur voerden er het woord. Rabbijnen en imams stonden er zij aan zij. Heel mooi. Geen kwaad woord daarover. Of toch wel. Moeten we in de “eenheid tegen terrorisme” vergeten dat de organisatoren van de betoging aanhangers zijn van Yusuf al-Qaradawi die zelfmoordaanslagen in Palestina en Irak goedkeurde (maar in Londen en Madrid afkeurde, dat dan weer wel) of zich wilden inschepen in de Gazavloot van Hamas? NIDA-voorman Nourdin el Ouali hield zich een jaar geleden nog doof en blind toen rapper Appa een Rotterdamse Gaza-betoging vervulde met gif.
Het terrorisme in Parijs wordt veroordeeld maar de verkondiging van fundamentalistisch gedachtegoed gaat vrolijk verder. Al Fitrah formuleert het zo: “Ten derde herinneren wij de islamitische organisaties en instellingen om deze gebeurtenissen als kans te zien om op te roepen tot Allaah subhaanahu wa-ta3aalaa middels de gematigde Islaam, die rechtvaardigheid onder een ieder verspreidt.”
“Parijs” maakt vrees ik geen einde aan het uitnodigen van “gematigde haatpredikers”.